711 kişiden sadece 289’unun yakınları organ bağışına onay verdi

Bursa'nın koordinasyonunda düzenlenen, Balıkesir, Bilecik, Çanakkale, Yalova il sağlık müdürleri ve organ nakil koordinatörlerinin bulunduğu toplantıda konuşan Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Organ Nakli Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ekrem Kaya, "Sağlık personelinin motivasyonu azaldı. Bunu yeniden yukarıya çıkarıp sahada yer almalıyız. Ekiplerin değişmesiyle, bir ayar bozulması oldu. Bunların bazıları zorunlu, bazıları mecbur veya keyfi de olabilir. Ekiplerin uyum içerisinde çalışması çok önemlidir. Motivasyon ve inanç kaybımız var" dedi.

Bursa İl Sağlık Müdürlüğü tarafından 3-9 Kasım Organ Bağışı Haftası çerçevesinde Bursa bölgesinde yer alan illerin (Balıkesir, Bilecik, Çanakkale, Yalova) il sağlık müdürleri, hastane yöneticileri ve organ nakil koordinatörlerinin katılımıyla "Bursa Bölge Koordinasyon Toplantısı" gerçekleşti. Türkiye liderliğini elinde bulundurmanın yanında birçok Avrupa ülkesinin de üzerinde bağış oranına sahip olan Bursa bölgesi, 2023 yılında da başarılı çalışmalarına devam etti. Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Yalova ve Bilecik illerindeki organ bağışı ve nakli hizmetlerinin yürütülmesinden sorumlu olan ve 5,5 milyon nüfusa hizmet eden Bursa bölgesi 2012 yılından itibaren ülkede en fazla donör bildiren bölge olma başarısını bu yıl da korudu. 2022 yılında 207 beyin ölümü tespiti, 60 donör bildirimi ile 11 pmp (milyon nüfus başına düşen kadavra donör sayısı), yüzde 29 aile bağış oranı ile Türkiye ortalamasının çok üstünde yer aldı. 2023 yılında da bu tarihe kadar Bursa bölgesi, pmp oranı 8,3 iken, ikinci sırada Samsun bölgesi 7,98 ise pmp'si ile 2,8 olan Türkiye ortalamasının çok üzerinde yer aldı.

Bursa bölgesindeki nakil merkezlerinde organ nakli bekleme listelerinde kayıtlı olan hastaların diğer bölgelere göre nakil olma şansı 3 kat daha fazla ve nakil olmak için bekleme süreleri daha azdı. Türkiye genelinde en fazla donör bildirimi yapan kamu ve özel hastanelere bakıldığında Bursa Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi 10, Çanakkale Mehmet Akif Ersoy Devlet Hastanesi 9 ve Trabzon Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi 9 donör ile 3. sırada yer aldı. Bursa bölgesinde bulunan 2 hastane yapılan donör bildirimleriyle öncülüklerini korudu.

Geçtiğimiz yıl tüm Türkiye'de bin 711 kişinin beyin ölümü teşhisi konmuş ancak vefat eden bu kişilerin sadece 289'unun yakınları organ bağışına onay vererek başka yaşamlara umut olmuşlardır. Ülkede son iki yıldır yapılan nakillerin yüzde 91'i canlıdan yapılmakta iken bölgede yapılan nakillerin yüzde 71'i canlıdan yapılmaktadır. Buradaki rakamlarda da anlaşılacağı üzere ülkedeki bağış oranları hala çok düşük oranlarda seyretmekte, hastalar ancak sağlıklı olan başka bir yakınlarının organı ile hayata tutunabilmektedir. Aşılması gereken en önemli sorunun kadavra organ bağışındaki yetersizlik olduğu belirtildi. Bekleme listelerine bakıldığında tüm Türkiye'de 2023 yılı itibari ile 24 bin 449 kişi böbrek, bin 422 kişi kalp, 2 bin 600 kişi karaciğer, 204 kişi akciğer, 277 kişi pankreas, 3 bin 963 kişi kornea beklemektedir. Bursa bölgesinde ise 2 bin 341 kişi böbrek, 337 kişi karaciğer, 138 kişi kornea beklemekte. Türkiye'deki organ bekleme listelerine her yıl 3 bin 500 ile 4 bin eklenmekte iken son dönem organ yetmezliği olup nakil olma şansı yakalayamayan birçok hasta hayatını kaybederek bekleme listelerinden çıkarıldı.

Ancak korona virüsten önce, 2018 yılında Bursa bölgesinde pmp oranı 23,6 oranına ulaşarak birçok Avrupa ülkesinin de önüne geçtiğini bir daha bunu yakalayamadıklarını ifade eden Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Organ Nakli Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ekrem Kaya, öz eleştiride bulundu. Kaya, "2021 yılının grafiklerine göre, böbrekte canlı verici nakilde dünya ikincisiyiz. Ne kadar birikimimiz ve deneyimimiz var. Ancak kadavra organ bağışında alt sıralardayız. Pandemide beklenmeyecek kadar düşüş yaşadık. Bütün dünya ülkeleri pandemide organ naklinde düşüş yaşadı. Ancak Türkiye çok fazla etkilendi. Bizim eski ivmemizi yakalamamız gerekiyor. 2009'da pmp değerimiz 1,8'di. Çok çalışarak biz bunu 23,6'ya çıkardık. Avrupa ortalamasının üzerine çıkardık. Bunu burada bulunan insanlar yaptı. Bunu biz tekrar yapabiliriz. Biz öyle bir hale gelmiştik ki, karaciğer ve böbrek için başvuru yapılıyordu. 6 ay geçmeden organ çıkıyordu. Çok büyük bir lükstü. Ben bunu ABD'de görmüştüm. Bekleyen listesinde ölen hastamız olmuyordu. Bu kadar büyük lüks içerisinde yaşıyorduk. Onun etkileri halen devam ediyor. Bize hasta gelip, "burada organ çok çıkıyor" diye. Ama halk bu ki öyle değil. 1,5 aydır biz hiç nakil yapamadık" dedi.

Daha önce iki kişinin bulunduğu, akıllarına neresi geliyorsa gidip ziyarette bulunduklarını belirten Kaya, "Organ naklinin önemini anlattık. Hiç üşenmedik. Eğitim çok önemli. Eğitim her zaman bir şeyi öğretmek için yapılmaz. Aynı zamanda hatırlatmak içinde yapılmalıdır. Biz neden başarımız aşağılara düştü diye bir araya gelmeliyiz. Sağlık personelinin motivasyonu azaldı. Bunu yeniden yukarıya çıkarıp sahada yer almalıyız. Ekiplerin değişmesiyle, bir ayar bozulması oldu. Bunların bazıları zorunlu, bazıları mecbur veya keyfi de olabilir. Ekiplerin uyum içerisinde çalışması çok önemlidir. Motivasyon ve inanç kaybımız var" şeklinde konuştu.

Acıbadem Bursa Hastanesi Organ Nakli Merkezi'nden Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Oktay ise, "Kadavrada organ nakli çok düşük iken, canlı nakilde Avrupa ortalamasının üzerindeyiz. Dünyada en çok canlı böbrek nakli yapan ülke olmuşuz. Dünyada canlı vericili nakilde bu kadar iyiysek, kadavradan bağış neden bu kadar az. Bunun cevabının verebilirsek, farklı sonuçlar elde edebiliriz. Bursa bölgesi, ülke ortalamasının üzerinde kadavradan ve canlıdan nakille çok sayıda hasta kurtuldu. Bursa bölgesi dışından da çok hasta gelip sağlığına kavuştu. Bu güzelliklerin artarak devam etmesini diliyorum" dedi.

Bursa Şehir Hastanesi'nde düzenlenen Bölge Koordinasyon Toplantısı'na Bursa İl Sağlık Müdürlüğü Kamu Hizmetleri Başkanı Doç. Dr. Salih Metin, Bursa Büyükşehir Belediye Başkanvekili Ali Mersin, Balıkesir İl Sağlık Müdürü Uzm. Dr. Serkan Kadir Keskin, Bilecik İl Sağlık Müdürü Dr. Ferhat Damkacı, Çanakkale İl Sağlık Müdürü Op. Dr. Gökhan Baştürk, Yalova İl Sağlık Müdürlüğü Kamu Hizmetleri Başkanı Dr. Burak Gül ile bölgenin organ nakil koordinatörleri ve sağlık çalışanları katıldı.