'BAKANLIK TOPRAK DİYOR, HES NEREDEN ÇIKTI?'

Tema Vakfı İl Temsilcisi Ferruh Erdovan, İnhisar'da Çayköy Köprüsü'nden başlayarak 4 kilometre boyunca kurulması planlanan Hidro Elektrik Santrali (HES) ile ilgili yaptığı değerlendirmede,"Bakanlık toprak diyor, HES nereden çıktı?' ifadelerini kullandı. 

Sakarya nehri üzerinde kurulan HES'lerle ilgili Tema Vakfı İl Temsicisi Ferruh Erdovan ile bir söyleşi gerçekleştirdik. İlimizde alanında uzman kişiler arasında yer alan Ferruh Erdovan, HES'ler hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Erdovan, HES'lere karşı olmadığını ancak yapılan HES'lerde tarım arazilerine zararlar verildiğini ve yer seçimi konusunda yanlışlıklar olduğunu belirtti.  

Ahmet Meşe'nin Ferruh Erdovan ile gerçekleştirdiği röportajın ayrıntılarını aşağıda okuyabilirsiniz.  

Ahmet MEŞE: Sayın Ferruh Erdovan İnhisar ilçemizde Çayköy köprüsünden aşağıya doğru 4 km. üzerine HES yapılacağı söyleniyor. Sizin bu konudaki görüşünüz nedir?

Ferruh ERDOVAN: Sakarya Nehri, Milli ve Gazi doğal varlığımızdır. İnsanlığın var oluşu ile birlikte binlerce yıldır çevresine göçlerle yola düşenlere yaşam kaynağı olan Ekolojik Doğal varlıktır.

Kurtuluş Savaşımızda özellikle Sakarya Savaşında, yıllarca asker – sivil Türkiye – Anadolu'da yaşayan, Afyon Karahisar savaşına, Kurtuluşumuzun 30 Ağustos Zafer Bayramı'nı yaşatmak için SAKARYA Nehri Ekolojik ve stratejik olarak büyük destek olmuştur. Sakarya Nehri bu savaşta 22 gün 22 gece Al Bayrağımızın renginde akmıştır. Kurtuluş savaşı destanlarına önemli destek olmuş, tarihi ipek yolunda da yolculara, su ve gıda ihtiyaçlarına kaynak olmuştur.

Sonraki yıllarda, çevresindeki, yakınındaki köylere yıllarca içme suyu ve kullanma suyu, hayvanların sırtında taşınarak, evlerin avlularında küpler ve küpeciklerde saklanarak kullanılmış, yararlanılmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında atalarımızdan duyduğumuz, dinlediğimiz yaşanmış hatıralar bizlere masal olmuştur. Bu konuda kitap yazsak yine Gazi Sakarya’yı anlatamayız, ifade edemeyiz.

Ahmet MEŞE: Bahsi geçen alanda Sakarya nehri üzerine hangi sebeplerle HES yapılması uygun değildir?

Ferruh ERDOVAN: Sakarya nehri üzerine ve kıyı kenarından 100 metreye kadar hiçbir yapı tesis inşa edilemez. Ancak ilgili yasalara bağlı olan bazı önemli tesisler belirlenmiştir. İlgili Çevre yasaları gereğince, ve de hazırlanan Çevre düzeni planına göre “HES” ler dahil, sabit yapı ve vb. yapılamaz, inşa edilemez.Çevre Düzeni Planında Sakarya Nehrinin kenar kıyılarına 100 metre mesafede kıyı kenar konuma göre koruma alanları vardır. Bu alanlarda geçici olarak ağaçlandırma ve tarım dışında hiçbir şekilde kullanılamaz. 5403 Sayılı Toprak (kısa adı) yasasına göre Tarım toprağı tanımını taşıyan araziler amaç dışı kullanıma açılamaz ve açılmamaktadır. 

Bu konuda ilgili bakanlık geçmiş günlerde açıklamalarla TV'lerdeki kamu spotu yayınlarında Tarım topraklarının amaç dışı kullanılmamasına dair önemli mesajlar vermiştir. 

Ahmet MEŞE: Bakanlığın ovalarla ilgili kararlar aldığını biliyoruz. Bazı tedbirlerin getirildiği bilinmekte. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Ferruh ERDOVAN: Büyük ovalarla ilgili önemli tedbirler alınmış, ilgili kurullarda karar alınarak SİT alanı yapılmıştır. Bakanlar Kurulu kararınca ilimizde de Gölpazarı ovası, Karaağaç Ovası ve İnönü-Bozüyük Kandilli ovaları SİT alanı ilan edilerek 5403 sayılı kanunla ve SİT alanı statüsü ile toprakları koruma altına alınmıştır. 

Sakarya nehrinin ortasından geçtiği ilimizin sınırları içinde kalan topraklar içinde özel ve Toprak Kanunu gereğince ayrıca il bütünü Çevre Düzeni Planı'na göre ( Yürürlüktedir, 2003 Ocak'tan bu yana) Arazi Kullanım Planı yapılması gerekmektedir. Bu konu valiliğimizin gündeminde olmasına rağmen Bakanlık ilgili desteği göstermemektedir. Bu konu ilan edilen SİT alanı kadar önemlidir. Tarım arazileri elden çıktıktan sonra kalan arazilere yapılacak planlamanın önemi kalmayacaktır. 

İnhisar; Çay Köy'den itibaren Osmaneli'nin Ciciler Köyü'ne kadar bu çalışma yapılmadığı takdirde Sakarya nehrinin tehlikeye kaşı korunması mümkün değildir. 

Ahmet MEŞE: HES kurulduğu takdirde be gibi zararlar verir?

Ferruh ERDOVAN: Sakarya nehri üzerine İnhisar ilçesi toprakları içinde HES santrali düşünülmektedir. Bu alanda kamulaştırılacak topraklardan sonra toprak sahiplerine önemli tarım arazisi kalmayacaktır. Parçalı araziler, yeterince değerlendirilmeyen tarım ürünleri bu yörede insan kaynağı bırakmayacaktır. İnsanın terk ettiği yerler güzelleşmez, viran kalır. Bakımsız kalır.

Sakarya Nehri üzerinden geçen köprü ve yollar, ulaşım sekteye uğrayacak yeniden önemli yapılar gerekecektir. Ayrıca sağ ve sol Sakarya nehri sahillerinden gelen akar ve sel dereleri nehre bağlantıları sel sularının deşarjı çevreye ve arazilere önemli zarar verecektir düşüncesindeyim.

Sakarya Nehri kenarına, koruma duvarları örüleceği inşa edileceği maksimum 6m yüksekliği bulacağı tahmin ediliyor. Projeleri görmedik. 3,5-4 km uzunluğunda bu duvarlar risklidir. Risk'in sonu bilindiği gibi tehlikedir. 

Sonuç olarak, ekolojik dengeyi ve ekosistemle birlikte tüm çevreye risk yaratacak bir tesisten bahsediyorum. Bu olayın zararları parayla ve ekonomiyle ölçülemez. Ekolojik zararlar, ekonomik zararların en az 10 mislidir. Zaten hiçbir çevre zararını, ekolojik zararı, ilahi güçten başka hiçbir güç çözemez. Tarihi vebal-sorumluluk altında olduğunu bilmeliyiz.