IYI ŞEKLİNDEKİ KAYI BOYU DAMGASI NE ANLAMA GELİYOR?

Umut ÖZDEMİR - Arkeolog

İnsanlığın ortaya çıkışından itibaren, tarihin tanıklık ettiği en önemli konulardan birisi, devletlerin varlığının ve etkinliğinin, siyasî ve idarî yapılarının güçlülüğü ile doğru orantılı olduğudur. Buna göre bir devlet ne kadar âdil ve güçlü bir idareye sahip ise, o kadar etkili ve uzun ömürlü olmuştur. Nitekim tarih boyunca kurulmuş olan Türk devletlerinin bir imparatorluk haline gelmesi, Türklerin teşkilatçı bir karaktere sahip olmalarının yanı sıra, devletin idarî, sosyal ve iktisadî yapısının her kesimden halkla bütünleşmesinin sonucunda olmuştur. Bu çerçevede bir devletin idarî yapısındaki bozulma ile devletin bozulması genellikle eş zamanlı olagelmiştir. Tarihin bu tanıklığını en çarpıcı şekilde gözler önüne seren devletlerden biri de şüphesiz Osmanlı Devleti olmuştur.

Tarih sahnesine ilk çıktıklarında dört yüz çadırdan oluşan bir aşiret olan Osmanlıların oldukça kısa bir süre içerisinde hâkimiyet alanlarını genişleterek, bir obadan beylik, beylikten devlet, devletten medeniyet kuracak bir statüye geçmeleri dünya tarihinde eşine az rastlanan önemli bir gelişmedir.

Osmanlı Padişahı Sultan Osman Gazi’nin babası Ertuğrul Gazi ile onun bağlı olduğu Osmanlı Devleti’ni kuran ailenin, tarihi kayıtlardaki etnik incelemeler, gelenekler ve o dönemdeki mevcut Oğuz damgalarına ve sikkelerine göre Oğuzların sağ kolu olan Gün Han kolunun Kayı boyuna mensup olduğu kabul edilmiştir. Selçuklular dönemindeki Oğuz hareketlerine katılarak doğudan batıya doğru gelen Kayılar Anadolu’nun farklı bölgelerine yerleştiler. İşte değişik bölgelere yerleşen bu Kayılar, Süleyman Şah’ın vefatından sonra, Ertuğrul Gazi’nin bey olarak Kayı boyunun başına geçmesiyle altı asır boyunca dünyaya hükmedecek olan Osmanlı Devleti’nin temelini atacak kutlu bir yolculuğu başlatmıştır. Ertuğrul Gazi’den sonra ise bu kutlu yolculuğu sağlam temeller üzerine kuran oğlu Osman Gazi olmuştur.

Babası Gün Han ve dedesi Oğuz Han olan Kayı Han bu boyun ilk atasıdır. Kayı boyu, Oğuzların Bozok kolundan bir boydur. Aslında Oğuzların 24 boyundan sadece biridir. 24 Oğuz boylarından en güçlüsü olarak kabul edilmektedir. Bizim için bu kadar önemli olmasının nedeni ise, Osmanlıların da bu boya mensup olmasıdır. Osmanlı padişahlarının Atasoyları da Kayı boyudur. Kayılar, Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda esas nüveyi teşkil etmektedir.

Peki herkes tarafından bilinen Kayı Damgası üzerinde yer alan işaretler ne anlama gelmektedir?

Kayı, kelime anlamı olarak güç, kuvvet, muhkem ve kudret sahibi anlamına gelmektedir. Kayı boyunun damgası, iki ok ve bir yaydan oluşur. Ongunu şahin olarak kabul edilmektedir. Kayı boyu damgası üzerinde yer alan iki ok ve bir yaydan oluşan simgede, yay anayı temsil etmektedir, sağında ve solunda yer alan oklar ise savaşçı Alpleri temsil ederek, ok yaydan çıktığında anadan doğan evlatların birer savaşçı olacağını ifade etmektedir. Kayı boyu, Osmanlıların kuruluş dönemlerinde balkanların fethinden büyük fayda sağlamıştır. Sultan II.Murad, soyunun bu boya ait olduğunu göstermek için de sikkelere IYI simgesi koydurtmuştur. Sonraki padişahlar dönemlerinde sikkelerde görülmeyen IYI simgesi, Kanuni dönemine kadar çeşitli eşyaların üzerinde yer almıştır. II. Abdülhamit Han, Osmanlı Hanedanı’ndan geldikleri için güven duyduğu Kayı boyunun Karakeçili aşiretine mensup tamamı Söğütlü ‘’Aziz Hemşerilerim’’ olarak ifade ettiği gençlerden oluşan Ertuğrul Alayı’nı kurdu. Son zamanlarda Diriliş Ertuğrul dizisinde sıkça gösterilen Kayı damgası, oldukça halk tarafından bilinir hale geldi. Bilecik Belediye Başkanımız Selim Yağcı tarafından 2013 yılında müracaat ederek Kayı boyunun ambleminin patent tescilinin alınmasıyla, Kayı simgesinin dirilişin ve kuruluşun kök saldığı Bilecik ile özdeşleşir duruma getirilmesi ayrı bir gurur ve onur kaynağı olmuştur. Ayrıca Eskişehir ve İstanbul yolu üzerinde Söğüt kavşağı olarak bilinen mevkide Bilecik Belediye Başkanımız Selim Yağcı tarafından yaptırılan Türkiye’nin ilk ve tek 3 Boyutlu Kayı Anıtı tarihimize, geçmişimize ve atalarımızdan bizlere miras kalmış olan mirasımıza sıkı sıkıya ne kadar bağlı olduğumuzu da net bir şekilde ifade etmektedir.