Bilecik; Taşı Mermer, Toprağı Seramik, Yaprağı İpek, Kuruluş ve Kurtuluşun şehri, Şeyh Edebalı diyarı, Ertuğrul Sancağıdır. Tarih boyunca birçok medeniyeti ağırlamış, zengin coğrafyası ve iklimi ile her zaman yaşanabilir ve tercih edilen bir şehir olmuştur. Kutlu Cihan İmparatorluğunun kurulduğu, tarihe yön vermiş Ertuğrul Gazi’nin, Şeyh Edebalıve Dursun Fakih gibi alimlerin yaşadığı ve burada medfun olarak bulunduğu kutlu bir şehirdir. Bu hafta Bilecik’in adı Ertuğrul olsun mu olmasın mı tartışmalarından esinlenerek Ertuğrul adının nereden geldiğini siz okurlarım için araştırıp kaleme aldım. Şimdi bir göz atalım Ertuğrul ismi nereden gelmektedir.
Bilecik, Klasik dönemde Eskişehir ve çevresinden oluşan Sultanönü Sancağının bir kazası durumundaydı. Kaza merkezi olan Bilecik şehri merkezi için, erken dönem kayıtlarında ‘Nahiye-i Bilecik’ ifadesine rastlanılmaktadır. Tanzimat’tan sonra Muhassaslıkların kurulması üzerine Hüdavendigar Vilayeti’nin Eskişehir Muhassalığı’na bağlı bir kaza oldu. 1840 yılında ise Bilecik Muhassalığı lağvedilerek Eskişehir’e ilhak edildi. 1842’den sonra yapılan bir düzenleme ile sancak yönetimi il kez ‘Kaymakam’ ünvanlı yöneticilere bırakıldıktan sonra Hüdavendigar Eyaleti’ne bağlı ‘Bilecik Kaymakamlığı’ olarak adlandırıldığı görülmektedir. Fakat 1847 tarihinde, Sancak merkezi olan Eskişehir’in bağlı kazaların ortasında olmaması ve bu durumun zorluklara sebebiyet vermesi nedeniyle sancak merkezi Bilecik’e taşındı. 1858 yılında yapılan düzenleme ile Hüdavendigar Eyaleti’ne bağlı bir sancak statüsü kazandırıldı. Ertuğrul Sancağı altında yeni kurulan bu idari yapının merkez kazası da Bilecik olmuştur. 25 Ağustos 1885’te Bilecik, Söğüt, İnegöl ve Yenişehir kazalarının Bursa Sancağı’ndan ayrılması ve Bilecik merkez olmak üzere ‘Ertuğrul’ adıyla üçüncü sınıf bir mutasarrıflık teşkil edilmesi padişaha arz edildi. 30 Ağustos 1885 tarihli iradeyle Osmanlı Devleti’nin kurulduğu yer olması ve Ertuğrul Gazi’nin burada medfun bulunması nedeniyle Bilecik’in mutasarrıflığa dönüştürülmesi ve bu mutasarrıflığa Ertuğrul Gazi’nin adının verilmesi uygun görüldü. 1907–1908 yıllarında Ertuğrul Sancağı’nın merkezi olan Bilecik’in 76.899 nüfusu vardı. Küplü,Yarhisar, Pazarcık,Lefke (Osmaneli) ve Gölpazarı adlı beş nahiyesi ve 193 köyü bulunuyordu.Cumhuriyetin ilk yıllarında bu ad ile vilayet oldu ise de 1924’de vilayetin adı Bilecik olarak çevrilmiş ve günümüze kadar da herhangi bir isim değişikliğine gidilmemiştir.
Bu yıl 733.’sü düzenlenen Ertuğrul Gazi’yi Anma ve Söğüt şenliklerine teşrif eden Başbakanımız Sn. Ahmet Davutoğlu İlimiz ziyareti sırasında Bilecik’in adının eski adı olan Ertuğrul olarak değiştirilmesi konusunda sunduğu fikir ile Bilecik gerek yerel basında gerekse ulusal basında oldukça ön plana çıktı. Bana sorarsanız Bilecik’in adı Ertuğrul olarak değişmeli mi değişmemeli diye? Geçmişimizle ve Tarihimizle övünürken neden Cumhuriyet öncesi kullanılan Ertuğrul adı şimdi kullanılmasın. Hoşça Kalın.
KAYNAKÇA
- ÇADIRCI Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve ekonomik Yapıları, Ankara, 1991
- ÖZTÜRK Said, Tanzimat Döneminde Bir Anadolu Şehri Bilecik, 1996