Yapılan çalışmalara göre çiğneme işleminin gıda alımı üzerindeki etkisi, dünya çapında aşırı kilo ve obezite yükünün artmasında etkili rol alabileceği gösterilmiştir. Peki çiğneme neden önemlidir? Doğru çiğneme nasıl olmalıdır?
Öncelikle çok sık duyduğumuz iki temel kavramı açıklayalım: İştah ve doyma.
İştah bazı yeme davranışlarını kapsayan bir terimdir. Bu yeme davranışları; seçimler, yemek yeme motivasyonu gibi eylemlerdir. Aynı zamanda ‘yemek yeme arzusu’ olarak da düşünülebilir. Fizyolojik anlamda ihtiyaç olmamasına rağmen yeme arzusu tetiklenebilir. Mesela, herhangi bir zamanda besin görmek ya da kokusunu almak ağız içinde tükürük salgısını artırarak iştahı uyarabilir.
Doyma ise “yemeğin sonlandırılmasına yol açan süreç” olarak açıklanabilir. Yemek boyutunu kontrol ederek azalan yeme isteği ve mide dolgunluğu gibi bir dizi geri bildirim mekanizmasından etkilenir. İhtiyaçtan fazla yemenin önüne geçen bu süreci etkileyen şeyler arasında öğünler arasındaki süre ve/veya bir sonraki öğünde tüketilen yiyecek miktarı gösterilebilir.
Besinler ağza alındıktan sonra bazı mekanizmalar sayesinde vücudun ihtiyacına göre besin alımı uyarılır ya da baskılanır. Besin alımının ve yemek yeme davranışının kontrolü beynin çeşitli bölgelerinde düzenlenir.
Beynin doyma sinyalini alması zaman alır. Çok hızlı yemek yiyen ve az çiğneyen kişiler bu nedenle ihtiyaç duyduklarından çok daha fazlasını tüketirler.
Hızla çiğnemek aynı zamanda besinlerden aldığımız tat ve lezzeti düşürerek yeme davranışı bozukluklarına neden olabiliyor. Çünkü çiğneme aşamasında gıda parçaları duyu motorlarını da uyararak tadı hakkında yorum yapmamızı sağlarlar.
Peki Ne Yapmalıyız ?
Doğru çiğneme için bir sayı yoktur tabii ama önemli olan yeme davranışının bilincinde olmaktır. Küçük lokmalarla yemek; yavaş ve farkındalıklı bir yeme hareketi benimsemek, ağzındaki yiyeceğin tamamen püre haline dönüştüğünü hissedene dek çiğnemeye devam etmek ve sonrasında yutmak, yutmanın ardından yeni bir lokmayı ağzınıza sokmak hızlı yeme davranışını değiştirmede etkili adımlar olacaktır.
SAĞLIKLI GÜNLER DİLERİM