Tüm dünyayı etkisi altına alan salgın sonrası eve kapanma, stok azlığı ve satışlarda patlama sonrası ekonomilerde tamiri hayli zor sorunlar ortaya çıkmıştır. Üstelik savaş ve enerji kıtlığı derken hiper enflasyon beklentileri ortaya çıkmaya başlamıştır. Bazı yapısal problemlere sahip olan ülkemiz de bu krizden etkilenmiş ve özellikle ihracat & ithalat arasında ki fark olan cari açık artış göstermiştir. Yani nitelikli ürün imalatı eksikliği nedeniyle yüksek haneli enflasyon sarmalı baş göstermiştir. Kendimize ‘’Bu sorun nasıl çözülür?’’ dersek, büyük ihtimalle herkes ihracatı artırıcı Ar-Ge projeleri kurum ve kuruluşlar tarafından artırılmalı diye cevap verir değil mi?
Özellikle üniversite personelinin, araştırmacıların ve yatırımcıların başvuru yapabileceği ihracat potansiyeli yüksek ürünlerin geliştirilmesine olanak tanıyan proje sayısı şu an için yetersiz. Bu kapsamda açık çağrılar dışında TÜBİTAK 1505 ve KOSGEB Ar-Ge Başlangıç projesi girişimciler tarafından ilk başvurulan seçeneklerdir. Genelde diğer proje türlerindeyse akademik anlamda projeler değerlendirilmektedir.
Teorik bilgilerin geliştirilmesine olanak tanıyan araştırmalar; yurt dışından farklı olarak maalesef makalelerde ve tezlerde basılı kalmaktadır. Başarı ile tamamlanması sonucunda ticari anlamda bir değer kazandıran teorik çalışma gerçekten şu an için çok az. Ayrıca bilim insanları maliyet analizi, kar payı, satış rakamı, pazarlama, ürün talebi ve reklam gibi birçok anahtar kelimeye gerçekten çok uzaklar.
Genelde ticari projelere taraf olan veya alan dışı akademisyenlerin hakem olarak atanmaları ise büyük bir handikap. Başımızdan geçen bir olayla açıklayalım bu durumu. İHA motorlarını yaptığımız ve Türkiye’de ilk defa yerli ve milli olarak yapılacak projede bir hakem ‘’Kanuni de motor yapıyor’’ demişti. Ben de ‘’evet Fiat Doblo için de Bursa’da yerli motor yapıyor’’ diye cevap vermiştim. Sanayiden gelmiş bir hakemimiz ise ‘’ arkadaş bu ülkede yerli olarak satılmayan askeri amaçlı da kullanılabilecek bir ürün kuruluşun şehrinde geliştirilecek’’ diyerek projeyi desteklemişti. İlginç ve dramatik enstantaneler bunlar tabi ki. Kıskançlık, ego, engel olma arzusu ve fırsatçılık gibi kişisel problemlerin diplomalı hali denebilir belki de.
Bu arada maalesef devlet kurumlarından destek almak pek mümkün değil. Çoğu yöneticiden ise randevu alma imkânı olmadığı gibi, bir de arkanızdan nasıl engel oluruz ya da şevk kırarız diye bir uğraş ortaya çıkar. Yeni araştırmacılara bu kapsamda tavsiyemiz; ilk olarak kol kırılır yen içinde kalır. Sadece sus ve kinlenmeden çalış! Merak etme sana yönelen silahlar başarı gelince senin yoluna bayrak açmak zorunda kalır. Nasipse çıkar birkaç yiğit ve sahip çıkar projene.
Ar-Ge projelerinde en büyük problemse kesinlikle kur artışlarıdır. Pandemi sonrası Türk lirası diğer ülkelerin paraları karşısında hemen hemen üç kat değer kaybetmiştir. Bu olumsuz duruma karşı hiçbir Ar-Ge projesi aynı oranda artış göstermedi. Örneğin KOSGEB üç yıldır 150,000 tl destek veriyor mal, hizmet ve makine alımına. Proje bütçesi şimdi denk bir biçimde yazılsa bile, kasım ayından sonra nasıl denk kalır? Arada ortaya çıkabilecek muhtemel kur farkları nasıl kapanır? Bu problemler çözülmezse Ar-Ge projeleri nasıl başarılı bir biçimde tamamlanır?
Merak edenler için AHİ HVS yurt dışından gelen düşük irtifa 61 ve 170 cc motorlarını başarıyla kuruluşun şehrinde geliştirdi. Buna ek olarak güzel bir haber verelim siz değerli okurlarımıza. AHİ HVS bir savunma sanayi kuruluşuna, 10,000 tl civarında satılan ithal motorları, 7,500 tl den yerli ve milli olarak satışını gerçekleştirdi. Üstelik büyük bütçeli bir sipariş aldı. Seri üretim hattı kurgulanması durumunda yıllık 1000 adet motorun satılabileceği öngörülmekte.
Umarım bu kapsamda gelecekte ülkemizde ve şehrimizde başka güzel hikâyeler de yazılır. Yöneticiler biraz da ekonomik ve ticari çıkarları öngörerek kararlar alır. Bütçeler artar ve projeler kur değişiminden etkilenmez. Başarılı olan projelerde girişimciler seri üretim hatlarını kurmaları için daha ciddi oranlarda desteklenir. Başarı ve milli fayda tek kriter olarak daim kalır.