Bu hafta sizlere bu dava ile ilgili sıkça soru gelmesi ve uygulamada da çok fazla yer bulması nedeniyle ''ortaklığın giderilmesi yani izale-i şüyu davası'' hakkında bilgi aktarmaya çalışacağım.
Bu dava bir taşınmaz maldaki ortak mülkiyet veya zilyetlik hakkının, ortaklar arasında paylaşılması veya satılması suretiyle sona erdirilmesi anlamına gelir. Uygulamada genellikle aile arasında hak sahibi olunan bir ev ya da arsa üzerinde paylaşımın nasıl ve ne şekilde yapılacağı sorunsalı ile karşımıza çıkan bu davada; arsa ve ev üzerindeki ortaklığın giderilmesi paydaşların yapacakları sözleşme ile ya da mahkemede bu dava yoluyla alacakları karar ile olur.
Mahkeme, pay miktarı ve paydaş adedi imkan verdiği takdirde aynen taksim suretiyle, aksi takdirde satılarak satış bedelinin paydaşlara payları oranında dağıtılması suretiyle ortaklığın giderilmesini karar altına alır.
Bu davayı taşınmazın bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesinde açmak gerekmekte olup taşınır bir malda ortaklığın giderilmesi isteniyorsa ya da mal, murisin (vefat eden kişi) malı ise yetkili olan mahkeme değişecektir. Yetkili mahkeme tayini kanunlarda belirlenmiş olup paydaşlar hangi mahkemenin yetkili olacağı konusunda herhangi bir anlaşma yapamazlar.
Bu davalar zaman aşımına bağlı değildir; her zaman açılabilir. Bu davanın sonucunda şayet taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış yoluyla giderilmesi kararı verilmişse; kararın kesinleşme tarihinden itibaren on yıl içinde infaz edilmesi gerekir, edilmezse karar zaman aşımına uğrar. Eğer ortaklığın taksim suretiyle giderilmesi karar verilmiş ise; burada herhangi bir zaman aşımı söz konusu değildir.
DAVAYI KİMLER AÇABİLİR?
Davayı paydaşlardan biri veya birkaçı birlikte açabilir. Ayrı ayrı açılan paydaş davaları ise birleşme kararı verilerek tek dosyada aynı hakim tarafından görülür.
Ortaklığın giderilmesi davaları diğer davalardan ayrı bir özelliği sahiptir. Dava sonunda davacı ve davalı paydaş, payı oranında yararlanmaktadır. Bu itibarla taraflar eşit hakka sahiptir. Davacı davasından feragat etse dahi, dava feragat sebebiyle reddedilemez. Davalı paydaş isterse, feragate rağmen davayı devam ettirebilir. Yine bu davalarda davalının beyanının da esas alınması gerekir. Örneğin davacı taksim istemiş, davalı da satış talebinde bulunmuşsa ve taksim de uygun değilse davacı satış istemedi diye dava reddedilmez. Davalı satış istediğine göre satış yoluyla ortaklığın giderilmesine karar verilir.
Davacı davadan feragat etmiş; davalı da davayı takip etmemişse ve bu nedenden dolayı dava reddedilmişse sonradan paydaşlardan isteyen aynı davayı açabilecektir. Kesin hüküm bu davalarda uygulanmaz.
DAVA KİMLERE KARŞI AÇILIR?
Ortaklığın giderilmesi davası, davacıların dışında kalan paydaşlar aleyhine açılır. Bütün paydaşların davalı olarak gösterilmesi şarttır.
Paydaşlardan, davadan önce veya davanın devamı sırasında ölenler varsa, onlara ait veraset ilamları alınarak mirasçıların davaya dahil edilmesi gerekir.
Bu tür davalarda mahkeme masraflarının paylar oranında paydaşların tamamına ait olması esası konmuştur.
Ortaklığın giderilmesi davalarında, önemli olduğu kadar zor olan konu taraf teşkilidir. Çünkü çoğu kez paydaşlar birbirini tanımaz. Paydaşların kimi sağ kimi ölü olup ölenlerin mirasçılarını kimler olduğu bilinmez. Paydaşların kimler olduğu ve pay miktarları taşınmaz mallarda ancak tapu kaydı ile tespit edilir. Davalı olarak gösterilmeyenler varsa onların davaya dahil edilmesi gerekir.
Ayrıca, ortaklığın giderilmesi davalarında davaya konu olan taşınmaz malın kirada olması, hacizli veya ipotekli bulunması, üzerinde irtifak veya intifa hakkı olması, geçerli satış vaadi sözleşmesi ile veya haricen satılmış bulunması bu davaların görülmesine mani değildir. Ancak bütün paydaşlar taşınmazı belirli bir süre bir şahsa kiralamışlarla kira süresince ortaklığın giderilmesi davası açamazlar.
Bu davalar uygulamada çok sık rastlanılmakta olup karışık ve zorlu olması sebebiyle de kişilerin kendi başına bu davayı açmaları sebebiyle de çok fazla hata yapılmaktadır. Mahkemeye sunulacak kanıtlar ve süreler iyi takip edilmelidir.
Haftaya görüşmek dileğiyle...