Türk Ocağı Başkanı ve Bilecik Şeyh Edebalı Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Taner Bilgin, Bilecik ile ilgili yapmış olduğu çalışmalar sırasında enteresan bir bilgiye ulaştığını ifade ederek Osman Gazinin Bilecik’teki evinin nerede olduğunun ortaya çıktığını belirtti. Kendisiyle yapmış olduğumuz röportajda Bilgin, bu bilgiyi Bilecik kamuoyuyla paylaşarak yetkililerin ilgisine ve dikkatine sundu.
Sayın Hocam Bilecik ile ilgili birçok çalışmanızın olduğunu biliyoruz, bu noktada sizi içimizden biri olarak görüyoruz. Özellikle size Bilecik ile ilgili yapmış olduğunuz bu çalışmalardan dolayı teşekkür ediyorum. Ancak neden Bilecik diye de sormadan edemiyorum.
*Öncelikle güzel iltifatlarınız için teşekkür ediyorum. 6 yıl süren doktora çalışmam süresince Bilecik’in Milli Mücadele Dönemindeki yeri ve önemini tespit etmeye çalıştım. Hem uzun yıllar ikametim hem de Bilecik’i çalışmam nedeniyle kendimi bir Bilecikli gibi hissediyorum. Zaten doğduğumuz yer değil, doyduğumuz yerdir memleketimiz. Hepimizin bildiği üzere Bilecik, Osmanlı Devletinin neşvünema bulduğu topraklar, bunun yanında Türkiye Cumhuriyeti Devletinin de temellerinin atıldığı mühim bir yer. Ancak böylesine önemli tarihi olaylara tanıklık etmiş olan bu güzel şehir ile ilgili çok fazla bir çalışmanın yapılmadığını gördük. Dolayısıyla Bilecik coğrafyası hem tarih hem de diğer disiplinler bakımından bakir bir alan. Biz de 2008 yılından itibaren Tarih bölümündeki mesai arkadaşlarımızla birlikte Bilecik’in tarihine ışık tutmaya çalıştık. Hâlâ da arşivlere gittiğimizde Bilecik’e dair bir belge gördüğümüzde heyecanlanıyor ve araştırmaya devam ediyoruz. “Neden Bilecik?” diye sordunuz. Ata yadigârı bu topraklara bütün Türk milletinin özelliklede biz tarihçilerin borcu olduğu düşüncesindeyim. Bu nedenle de elimden geldiği ölçüde akademik hayatım boyunca Bilecik’in tarihini aydınlatmaya devam edeceğim.
Peki, Sayın Hocam Osman Gazi’nin Bilecik’te bir evinin olduğu söylentisi var. Gerçekten bir evi var mıydı? Varsa nerede? Bu konuda bizi biraz aydınlatabilir misiniz?
*Tarihçiler belge olmadan bir iddiada bulunamaz. Dolayısıyla Osman Gazi’nin Bilecik’teki evi ile alakalı birçok varsayımdan hareketle ufak bir araştırma yaptım. Ve bu araştırmalar neticesinde Osman Gazi’nin evinin Şeyh Edebalı Hazretlerinin Türbesine çok yakın bir yerde olduğunu tespit ettim. Öncelikle Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bu konuyla alakalı arşiv belgelerine değinmek istiyorum.
8 Nisan 1911 yılına ait belgede, Bilecik’te bulunan Osman Gazi Hazretlerine ait evin harap bir halde olduğu ifade edilmiş ve bu konu Dâhiliye Nezaretine bildirilerek yardım talebinde bulunulmuştur. Bunun üzerine Dâhiliye Nezareti 17 Nisan’da Tarih Encümenini görevlendirerek konu araştırılmıştır. Tarih Encümeninden oluşan üyeler Bilecik’te Osman Gaziye ait olduğu iddia edilen evin, yapı itibariyle böyle bir geçmişe sahip olamayacağını, ahşap olan hanenin asırlarca ayakta kalamayacağını ifade etseler de bu evin koruma altına alınmasını tavsiye etmişler ve konu bu şekilde kapatılmıştır. Tarih Encümeni saha çalışması yapmadan böyle bir evin olamayacağını söylese de Edebalı Hazretlerinin bulunduğu türbe de dâhil olmak üzere birçok yapı 14. yüzyılda yapılmış ve bugün halen ayakta. Dolayısıyla Osmanlı döneminde yapılmış olan bu yapılar bazı tadilat ve tamirattan geçmiş. Elbetteki bu bilgi Osman Gazi Hazretlerinin evinin varlığını ispat için tek başına yeterli değil.
Bunun yanında 1950 yılında Bilecik Belediye Başkanlığı da yapan Necmi Güney, 1935 yılında yazmış olduğu Bilecik Tarih ve Coğrafya Etüdü isimli eserinde Osman Gazi’nin Bilecik’teki evinden ayrıntılı olarak şu şekilde bahsetmektedir:
“Rivayet edildiğine göre Osmanoğulları bu eve fazla bir kıymet vermişlerdir. Bu ev iki katlı, çıkmalı ve tavanları yaldızlı, kapıları dolapları işlemeli ve kakmalı. Çatısı çok geniş Bizanskari bir bina imiş. Bu evin bir de muhafızı varmış. Bu muhafız sülalesi bugün bile bakidir. Kendilerine Keselioğulları denilmektedir.”
Görüldüğü gibi Necmi Güney’in bu çalışması saha araştırması yapılarak hazırlanmış ve ayrıntılı bilgiler verilmiştir.
*Sayın Hocam Osman Gazi’nin evi ile ilgili başka bir bilgiye ulaştınız mı?
Elbetteki Osman Gazi’nin evi ile ilgili başka bilgilere de ulaştım. Mesela Milli Mücadele yıllarında 8-10 yaşlarında olan Bilecikli Celal Devecioğlu’nun hatıratında da Osman Gazi’nin evi ile ilgili bilgiler verilmiş. Celal Devecioğlu hatıratında, II. Abdülhamit’in Bilecik’teki Osman Gazi’nin evine İstanbul’dan bir takım kıymetli eşyalar gönderdiğini, bu evin tavanlarının altın yaldızlarla süslü olduğunu ve evin Zincirlikaya’nın hemen yan tarafında bulunduğunu ifade etmektedir. Ayrıca Yunan ordusunun Bilecik’i işgali sırasında ilk olarak Osman Gazi’ye ait olan bu evi yaktığını aktarmaktadır.
*Taner Hocam Osman Gazi’nin evi ile ilgili hiç görsel malzeme var mı peki elinizde?
Şu an için o dönemde çekilmiş bir fotoğraf bulamadım ancak 1891 tarihinde resmedilmiş bir yağlı boya çalışmasına ulaştım. Onu da anlatayım. II. Abdülhamit döneminde biliyorsunuz ki demiryolu inşaatına başlanıyor ve bu demiryolu ağı Bilecik’ten de geçiyor. İşte tam da bu dönemde bir Fransız mühendis Bilecik’teki demiryolu inşasında görev yapıyor. Bu Fransız mühendisin eşi ressam. “Bertha Gaedertz” isimli bu hanımefendi Bilecik ile ilgili bir yağlı boya çalışması yapıyor ve bu çalışmada Osman Gazinin evini resmediyor.
*Taner Hocam her zaman olduğu gibi sayenizde Bilecik ile ilgili yeni bir bilgiyi daha öğrenmiş olduk. Peki, sizce bu evin Bilecik’te yeniden inşası mümkün değil midir?
Mümkün ve hatta zaruri. Sayın Valimiz Süleyman Elban’ın, Belediye Başkanımız Selim Yağcı’nın ve AK Parti İl Başkanımız Fikret Karabıyık’ın bu konuda bilgileri var. Kendilerine konudan bahsettiğimde beni teşvik ederek desteklerini esirgemeyeceklerini özellikle belirttiler. Buradan şahsım adına onlara bir kez daha teşekkür ediyorum. Ancak Osman Gazi’ye ait olan bu evin arazisinin durumu hakkında bir çalışma yapılması gerekli. Zira bugün Edebalı Hazretlerinin Türbesinin ve Zincirlikaya’nın bulunduğu arazide yapılacak olan bir çalışma Vakıflar Genel Müdürlüğü iznine tabi. Umarım bu protokollere takılmaz ve Osman Gazi’ye ait olan ve Yunanlılar tarafından Milli Mücadele yıllarında yakılan bu evi temsilen de olsa yeniden yaşatırız. Nitekim Avrupa’ya turist olarak gittiğimizde informationlara uğruyor elimize tutuşturulan haritaları alarak numara numara tarihi yerleri geziyoruz. Bilecik’e gelen yerli ve yabancı turistlere de Osman Gazi’nin evinin temsili olarak gösterilmesinin fevkalade güzel olacağı düşüncesindeyim.
*Bu güzel röportaj için bir kez daha teşekkür ediyorum.