Giderek artan talep, enflasyon oranlarının yükselmesi ve Türk lirasının değer kaybına bağlı olarak günümüzde enerji maliyetlerinde ciddi oranda artış gözlemlenmiştir. Bu durumun bir sonucu olarak kısır döngüye sürüklenen ekonomide sürekli enflasyon artışına neden olmaktadır. Ülkemizde elektrik giderleri; akaryakıt ve doğalgazla birlikte en önemli enerji giderenlerinden bir tanesidir. Birçok alanda tasarrufa giden halkımız elektrik ihtiyacına bağlı olarak aynı oranda tedbirler alamamaktadır. Bu durum üretim yapan sanayi kuruluşları için nasıl sonuçlar doğurmuştur ve yapılması gerekenler nelerdir?
Konutlarda elektrik fiyatlarının artışı nedeniyle, sosyal devlet anlayışıyla, belli oranlar için, maliyetlere destek olarak amortisman sağlanmaktadır. Bu durumun yansıra yapılan değişikliklerle esnaflar da belli oranlar için desteklenmiştir. Daha yüksek tüketim oranlarına sahip dökümhaneler, talaşlı imalat yapan kuruluşlar, ısıl işlem şirketleri ve daha birçok yüksek enerji tüketimine sahip sektörler içinse bu enerji krizi bir korkulu rüyaya dönüşmüştür.
Talaşlı imalat ve kalıpçılık alanlarında mesleğe başladığım 2000’li yıllarda işleme merkezlerinin ve takım aletlerinin enerji maliyetleri çok önemli bir gider kalemini oluşturmamaktaydı. O günlerde hemen hemen bir ürünün maliyetinin %3’ü elektrik maliyetlerini oluşturmaktayken, günümüzde bu oran %30’ları bulmaktadır. Rekabet koşullarında kar marjları %20’lerde kaldığı düşünüldüğünde, bu oran günümüz koşulları için şirketleri önemli tedbirler almaya teşvik etmektedir. Döküm ve ısıl işlem tesisleri gibi üretimin çoğunluğu elektriğe bağlı olan kuruluşlar içinse çok daha ciddi ve yapıcı tedbirlerin alınmasına neden olmaktadır.
Bu tüketim belirli üretim parametrelerine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Bir örnekle açıklanacak olursa; bir talaşlı imalat işleminde ilerleme hızı, kesme hızı ve paso miktarı enerji giderlerini belirleyen başlıca parametrelerdir. Bu değerlerin değişimi üretim hızı, takım aşınması ve yüzey pürüzlülüğü gibi kalite koşullarını etkiler. Artık üretim yapılan kuruluş için bu kalite koşullarının yanı sıra enerji gideri de ciddi oranda dikkat edilmesi gereken parametreye dönüşmüştür. Yani en önemli husus üretimde hız ve kaliteyken, artık ideal elektrik tüketimi de önemli bir sonuca dönüşmüştür.
Bu problemin biz akademisyenler için bir fırsata dönüştüğü söylenebilir. Özellikle kuruluşun şehrinde hizmet veren kuruluşların, bu alanda ortaya çıkan maliyetlerini düşürmesi için, ideal imalat koşullarını belirlemesi gerekecektir. Bu kapsamda gerekli teknik incelemenin ve değerlendirmenin yapılması için ilgili alanlarda akademisyenlere başvurmaları tavsiye edilir. Sonuç olarak belirlenen deney tasarımları ve yapılacak uygulamalarla bu maliyetler düşürülebilecektir. Son üç yılda üniversitemizde yapılan araştırmalarda %27 oranında aynı sürelerde yapılan imalat çalışmalarında enerji verimliliği sağlandığı gözlemlenmiştir.
Verimlilik ve sürdürebilirlik açısından gittikçe artan enerji giderleri bilhassa imalat sektörü için, gelecekte araştırılması gereken en önemli konu başlıklarını oluşturacağı düşünülmektedir. Biz akademisyenler ve kuruluşların mühendisleri içinse artık daha değerli bir Ar-Ge alanı ortaya çıkmıştır.