Özet: Canlıların yaşadıkları ortamlar, olaylar ve etkileşim halinde bulundukları diğer canlı ve cansızlar, biyolojik çeşitliliğin birer parçasıdır. Her canlı türü, taşıdıkları genleriyle, yaşadıkları yerleriyle, içinde oldukları olaylarla ve ekosistemin işlemesi için sundukları çeşitli hizmetleriyle, biyosferde kurulu bulunan yaşam-destek sisteminin vazgeçilmez birer parçasıdır. Bu sistemin bir parçası olan insan türü de biyolojik çeşitlilikten, değişik ekonomik, ekolojik, estetik ve kültürel yararlar sağlamaktadır. Ekosistemin ve onun parçalarının bozulması, orada bulunan canlı ve cansızların sunduğu hizmetlerin durmasına ve en sonunda sistemin tümünün bozulmasına yol açar.

Ekosistem Nedir?

Ekosistemler, ister yerküre kadar büyük, isterse bir akvaryum kadar küçük olsunlar, hepsi de adı üstünde birer “sistem”dir. Her sistem gibi bir ekosistem de, “değişik parçalardan oluşan, parçaları arasında bir eşgüdüm ve işbirliği bulunan, bu işbirliğinde her parçanın belirli bir işlevi olan ve topluca belirli bir görevi yerine getiren” bir bütündür. Ekosistemin parçalarının bir bölümü (su, sıcaklık, kaya, inorganik toprak vb. gibi) cansız, diğer bir bölümü de (bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar gibi) canlı olarak bulunurlar. Ayrıca, ekosistem içinde, ekosistemin parçaları arasında sayısız olaylar ve etkileşimler sürer gider. Ekosistemler, canlılar için yaşama ortamıdır. Her ekosistem, kendi koşullarına uyum sağlamış canlı türlerini barındırır. Bir ekosistemin görevi; o ekosistemde bulunan ve o ekosisteme özgü olan canlıların, nesillerini sürdürmektir. Özgün bir ekosistem kaybolunca, o ortama özel pek çok canlı türünün de nesilleri tükenip gider.

Ekolojik Hizmetler:

Çevremizde yaşayan canlı türleri, hem insan türü için hem de başka canlı türleri için yaşamsal önemde pek çok hizmetleri yerine getirir. Çoğumuz, günlük yaşantımızda hiç bir bedel ödemeden bizlere sunulan bu hizmetleri, aklımıza bile getirmeyiz. Yiyeceklerin ve hammaddelerin üretilmesi, iklimin ve atmosferik gazların düzenlenmesi, su düzeninin sağlanması, toprak erozyonu kontrolü, toprak oluşması, atıkların temizlenmesi, besin elementlerinin döngüsünün sağlanması, rekreasyon... Bütün bu hizmetlerin yapılabilmesi için bir bedel ödenmesi gerekirse, bu bedel ne kadar tutar? Değişik bilim dallarında (ekolog, coğrafyacı, ekonomist) 13 bilim adamının yaptığı bir grup çalışmasına göre; eğer bu hizmetler, bir süper şirkete yaptırılmış olsaydı (ki böyle bir şirket yoktur ve olamayacaktır), bu şirkete yılda ortalama 33 trilyon dolar ödenmesi gerekirdi (Costanza et al. 1997).

Tablo: Canlı Türlerinin Ekolojik Hizmetleri