Tarım ülkesi olarak anılan Türkiye'de tarım işletmelerinin yeri bu bakımdan oldukça önem arz etmektedir. İklim ve bitki örtüsü olarak zengin bir çeşitliliğe sahip Marmara bölgesinde bulunan Bilecik’te faaliyet gösteren tarım işletmelerinin bu bağlamda önemi biraz daha artmaktadır. Yüzölçümü az, arazi yapısı engebeli olmasına karşın verimli topraklara sahipliği ve iklim koşullarının zirai üretime oldukça müsait olması, önemli büyük illere yakın olmasına ve bir çok ulaşım imkanı gibi artıları olmasına rağmen Bilecik tarımsal faaliyetlerde öne çıkamamaktadır. Bu bakımdan Bilecik tarım işletmelerinin sahip olduğu kaynaklar ile bu kaynakların kullanım etkinliğinin ortaya konulması önemlidir. Özellikle tarımsal üretimde verimliliğin optimum seviyeye ulaşabilmesi işletmelerin teknik yeterlilik düzeyleri ile doğru orantılıdır. Ayrıca yeni teknolojileri takip etme, elde etme ve uygulama da karlılıkla aynı orantıdadır. Bu yazımda size Bilecik ilinde yapılan bir araştırma çalışmasından bahsedeceğim. Bu çalışmada Bilecik Tarım İşletmeleri’nin 2016 yılındaki mevcut durumlarının ortaya konularak tartışma ortamında en iyiye ulaşılması sorgulanmıştır. Bilecik Tarım İşletmelerinin faaliyet alanı, üretim, teknik ve pazarlama başta olmak üzere 20 müstakil başlık altında yer alan hususlarda mevcut durumlarının analiz edilmesi amacıyla yapılan bu çalışma 135 üretici katılmıştır.

Katılımcıların üretim kapasitelerini artırmaya ilişkin görüşlerinin yaş gruplarına göre farklılık gösterip göstermediği ya da yaşlarıyla ilişkili olup olmadığına ilişkin Ki Kare testi ile aralarındaki ilişkiler analiz edilmiştir. Buna göre, üretim kapasitelerini artırmaya yönelik olumlu cevap verenlerin oranı, yaşı 25-29 arasında olanlarda %100 iken, bu oranın yaşı 30-39 arasında olanlarda %70,6’a düştüğü, yaşı 40-50 arasında olanlarda ise %41,5’ e kadar gerilediği görülmektedir. Bu yaş grupları dışında olanlarda ise bu oranın %40,6 olduğu görülmektedir. Gençler üretim kapasitesini artırmak isterken yaşlı üreticiler bu konuda isteksiz oldukları anlaşılmıştır.

Katılımcıların Yaşına Göre  Fuarlara Katılma Durumu Ki-Kare Testi Sonuçları Araştırmaya katılanların yaş grupları ile tarımsal fuarlara katılım ilişkisi Ki Kare testi sonuçlarına göre ;Tarımla ilgili fuarlara katılıyor musunuz sorusuna olumlu cevap verenlerin oranı 25- 29 arasında olanlarda %100 iken, 30-39 arasında olanlarda %64,7’a düştüğü, yaşı 40-50 arasında olanlarda ise %87,8’ e kadar yükseldiği ve sonrasında 25-50 yaş grubu dışındakilerde ise % 58’e gerilediği ortaya çıkmaktadır. Genç üreticilerin fuarlara katılım isteğinin çok fazla olduğu görülmüştür.

Katılımcıların yaşına göre araştırma geliştirme (AR-GE) faaliyetlerine bütçe ve zaman ayırma durumu ki-kare testi sonuçlarına göre; araştırma geliştirme faaliyetlerine bütçe ve zaman tahsis edilmesine yönelik olumlu cevap verenlerin oranı, yaşı 25-29 arasında olanlarda %62,5 iken, bu oranın yaşı 30-39 arasında olanlarda %23,5’e düştüğü, yaşı 40-50 arasında olanlarda ise % 28,8’ e çıksa bile bu yaş grupları dışında olanlarda ise bu oranın % 14,5’e doğru daha da düştüğü görülmektedir. Buradan yola çıkılarak genç katılımcıların arge faaliyetlerine daha ilgili olduğu diğer yaş gruplarının bu konuya uzak olduğu dolayısıyla yaş gruplarıyla arge faaliyetlerine bütçe ve zaman ayırma arasında bir ilişkinin olduğu söylenebilir.

Katılımcıların Yaşına Göre Elektronik Ortamda Ürün Satışı Durumu Ki-Kare Testi Sonuçları Katılımcıların üretim kapasitelerini artırmaya ilişkin görüşlerinin yaş gruplarına göre farklılık gösterip göstermediği ya da yaşlarıyla ilişkili olup olmadığına ilişkin Ki Kare testi sonuçları; tarımsal ürünlerin elektronik ortamda satışı hakkında bilgisi olduğu yönünde olumlu cevap verenlerin oranı, yaşı 25-29 arasında olanlarda %87,5 iken, bu oranın yaşı 30-39 arasında olanlarda %47,1’e düştüğü, yaşı 40-50 arasında olanlarda ise %43,9’a kadar gerilediği görülmektedir. Bu yaş grupları dışında olanlarda ise bu oranın %34,8 olduğu görülmektedir. Üreticilerin yaşları artıkta teknolojik gelişmelere ayak uydurmada geri kaldıkları ortaya çıkmaktadır. 

Katılımcıların yaklaşık % 6’sının 25-29, % 13’ünün 30-39, % 30’nun 40-50 yaş aralığında olduğu görülmektedir. Bu bağlamda araştırmaya katılanların çoğunluğunun (% 51,1) 50 yaş üzerinde olduğu anlaşılmaktadır. Buradan hareketle işletme yöneticilerinin çoğunun orta yaş üzerinden olduğu ve bu sektörde yönetimsel anlamda bir sürekliliğin varlığını işaret ettiği sonucuna varılabilir.

Genç nüfus olarak tanımlanan 25-39 yaş aralığındaki oranın yaklaşık % 18 olması Bilecik ilinde tarımsal alanda çalışan gençlerin tarıma ilgisinin az olduğu söylenilebilir. Diğer taraftan yaklaşık 10-15 yıl sonra 50 yaş üzeri nüfusun üretimden çekileceği 40-50 yaş arasının 20-25 yıl sonra üretimden çekileceği düşünülürse yaklaşık 25 yıl sonra mevcut sayının ancak üçte birinin üretim yapmaya devam edeceği tahmin edilebilir. Bu durum il, bölge ve ülke bazında sosyolojik ve ekonomik sorunları da beraberinde getirebilir. Köyden kente göçün ve sanayileşmenin sonucu olarak karşımıza çıkan bu durum ülke tarımının önündeki en büyük engellerden biri olarak durmaktadır. Genç üreticiler desteklenmeli, girişimcilere daha çok imkanlar sağlanmalıdır.