Değişim (varyasyon, mübadele); belli bir süreç içinde yer alan değişikliklerin tümü… Değişim sürekli olur; değişim beklenen sonuçları vermiyorsa, tekrar eskiye dönülür… Dönüşüm (transformasyon, inkılap, tahavvül); bir şeyin olduğundan başka bir biçime ya da duruma girmesi, bir işin veya projenin durdurularak, tamamen başka bir iş yapılması… Dijital; sayısal verilerin bir ekran üzerinde elektronik olarak gösterilmesi anlamında… Dijital hâle getirme, analog veya manuel biçimdeki bilgileri dijital biçime dönüştürme süreci… Meselâ, elle yazılmış kayıtları bilgisayar kayıtlarına dönüştürme… Dijitalleştirme; normalde yaptığımız pek çok şeyin, daha iyi sonuçlar sağlayan yeni ve daha iyi yöntemlerle gerçekleştirilebilmesi için dijital teknolojinin ve özelliklerinin uygulanması süreci… Dijitasyon, bilginin bitler (İkili rakam -binary digit) hâlinde saklanarak dijital bir forma dönüşmesine verilen isim… Dijitasyon; bilek kemiğinin, elin ampütasyonundan (el, kol, ayak, el veya ayak parmakları ve bacak gibi bir uzvun tamamının veya bir kısmının cerrahi işlemle kesilmesinden) sonra parmak gibi çıkıntı yapması durumu, parmağa benzer bir uzantı demek… Dijitalizasyon, bilginin bitler halinde saklanarak dijital bir forma dönüşmesi, objelerin sayı dizileriyle yapılması işlemi…

Dijital hâle getirme, dijitalleştirme ve dijital dönüşüm… Dijital dönüşüm, işletmelerin ve organizasyonların dijital teknolojiyi kullanarak temel iş süreçlerini, kültürel yapılarını ve müşteri etkileşimlerini kökten değiştirmesi süreci… Dijital dönüşümün tarihi, internetin icadından çok önce… 1900’lerin başında kablosuz bir dünya ve aranabilir bilgi depolama sistemleri fikri ortaya atılmış… 1950’lerde internetin ilk prototipi olan ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network) devreye girmiş (https://www.britannica.com/topic/ARPANET)… Bilgisayarlar arasında mesaj iletimi sağlanmış... 1989’da Tim Berners-Lee tarafından, www (world wide web, HTML -HyperText Markup Language, metin işaretleme dili olarak web sayfalarının içeriği dokümanlardan oluşan bilgi sistemi) olarak bilinen bilgi paylaşım sistemi kurulmuş ve internet tarayıcıları geliştirilmiş… Dijital dönüşüm sayesinde, geleneksel metodlardan daha verimli sonuçlar edilmeye başlanmış… Dijital dönüşümle, analog (bilginin fiziki bir ortamda tutulması) yerine dijitale (bilginin ikili sayı sistemi kullanılarak işlenmesi sistemine) geçilmiş…

Dijital dönüşüm, geleceğin iş dünyasının şekillenmesinde büyük bir rol oynamakta... Dijital dönüşüm, işletmelere rekabet avantajı, müşteri memnuniyeti, verimlilik, inovasyon, sürdürülebilirlik vb. faydalar sağlamakta… Dijital dönüşümle; işletmelerin dijital kültürü benimsemesi, dijital yetkinlikleri geliştirmesi, dijital güvenliği sağlaması, dijital etik kurallarına uyması vb. gereklilikleri ortaya çıkmış… Dijital dönüşüm, günümüzde pek çok sektörü ve alanı etkilemekte… Meselâ, medya sektöründe dijital dönüşüm, sosyal medya, dijital yayıncılık, podcast, e-kitap, video oyunları gibi platformları ortaya çıkarmış… Finans sektöründe dijital dönüşüm, online bankacılık, mobil ödeme, kripto para, blok zinciri, fintech gibi çözümleri geliştirmiş… Medyada, tıpta ve birçok alanda dijitale dönüşümün olması, yapay zekânın devreye girmesi, birçok bilindik yöntemlerin ve uygulamaların rafa kalkması; seri üretimde insan faktörünün geri planda kalması; üzerinde durulması gereken çok önemli sosyal sorunlarla yüz yüze geleceğimizin ilk yansımaları olsa gerek…

Sağlık sektöründe dijital dönüşüm, telemedisini, yapay zekâyı, giyilebilir cihazları, biyometrik sistemleri devreye sokmuş… Sağlıkta telemedisi (telemedicine), hastane ve hasta fiziksel olarak bir arada olmadığında uzaktan hasta bakımı, hasta tedavisi anlamında (https://vsee.com/what-is-telemedicine/)… Modern teknoloji, doktorların ‘Sağlık Sigortası Taşınabilirlik ve Sorumluluk Yasası’ (HIPAA - Health Insurance Portability and Accountability Act ) uyumlu video konferans araçlarını kullanarak hastaları muayene etmelerine imkân tanımakta… Her yerde ve her zaman telemedi platformuyla ulaşabileceğimiz, kendi dilimizde bir doktor uygulaması, hastane kuyruklarının ve gereksiz hasta muayenelerinin halledilebilmesinin en akılcı çözümü olabilir (http://searchhealthit.techtarget.com)… Sağlıkta telemedisinin teknolojisinin kullanımı, oldukça yararlı… Telemedi, hastaların uzaktan tıbbî danışmanlık ve tedavi hizmetlerine erişebilmelerini sağlayan teknolojinin ve özellikle yapay zekânın etkin kullanılmasını hedefleyen bir yaklaşım... Telemedi; radyoloji, dermatoloji, psikiyatri, genel muayene, kronik hastalıkların takibi, evde bakım hizmetleri ve tıbbi danışmanlık vb. birçok alanda hastalara daha hızlı ve etkili hizmet sunabilmenin akılcı yöntemi… Elbette telemedisinin yaygınlaşmasıyla, gizlilik endişeleri, teknik altyapı sorunları ve tıbbî hata riskleri vb. durumlar da söz konusu olacaktır… Telemedisini, alınacak önlemlerle, riskleri bertaraf edecek yazılımlarla daha mükemmel yapmak zor olmasa gerek… Sağlık hizmetlerinin dijitalleşmesi ve telemedisinin kullanımının artmasıyla, sağlık sektöründe büyük bir dönüşüm başlamış durumda… Telemedisi, gerçekten son derece gerekli… Online randevu sistemleri… Elektronik sağlık kayıtları… Mobil sağlık uygulamaları… Kişiselleştirilmiş hasta deneyimi… Online platformlar ve uygulamalar aracılığıyla güncel ve doğru sağlık bilgilerine kolayca erişebilme… Sağlık sektöründe dijital dönüşüm; otomasyondur, hızlı bilgi paylaşımıdır, iş süreçlerinin dijitalleştirilmesidir, sağlık hizmeti sağlayıcılarının daha etkili bir şekilde çalışabilmesidir, sağlık maliyetlerinin düşmesidir… Sağlık hizmetlerinin daha erişilebilir, etkili, hızlı, tasarruflu, yapay zekânın tıpta etkin kullanılabilmesi ve kişiye özel hâle gelmesi demek bu…

Geri dönüşüm… Geri dönüşüm; nesnelerin yeni malzemelere dönüştürülmesi, daha sonra aynı ürünü veya başka bir ürünü yapmak için kullanılması süreci… İleri dönüşüm… İleri dönüşüm; geri dönüşümden tamamen farklı… İleri dönüşüm; eski veya kullanılmış şeylerden veya atık malzemelerden yeni mobilya, eşya vb. yapma faaliyeti… İleri dönüşüm, geri dönüşüm ihtiyacını azalmasıdır, mevcut olanın akıllıca kullanımıdır… Dijital dönüşüm… Dijital dönüşüm, yaptığımız işin yeni yöntemlerle ileriye taşınması için teknolojiden, çalışanlardan ve süreçlerden nasıl yararlanılacağının yeniden tasarlanması ile alâkalı süreç… Dijital dönüşümde kullanılan teknolojiler; uygulama yazılımları ve yazılım, ağ oluşturma özellikleri, yapay zekâ, makine öğrenimi, Internet of Things (IoT), algılama teknolojisi, video tabanlı analizler, bulut vb. teknolojiler…

Geri, ileri ve dijital dönüşümü kuşatan ve içselleştiren, öze dönüşüm (kadim medeniyet değerlerimiz, millî hassasiyetlerimiz) olmadıkça; insan olma özelliğimizi anbean kaybetmeye devam edeceğimizi garanti edebiliriz… Neticede, taklitçi bir zihniyet hâline dönüşürüz, üç maymunlar seviyesinden dördüncü beşinci maymunları oynar hâle geliriz… Dijital zehir müptelâsı oluruz… Teknoloji bağımlığı noktasına gelinmeden, teknoloji bağlantılı olabilmekle bu çekincelerin üstesinden gelinebilir… Teknoloji; insanın, insanlığın hizmetinde olunca sorun değil, çözüm olur… Asıl mesele, ‘nesnenin, teknolojinin özneye-bize bağlı olması gerektiği bilinci’ne göre yaşayabilmek meselesi… “Ya Rabbi eşyanın hakikatini bana göster.” (Hadis-i Şerif) diye dua etmesini anlayabilmek meselesi… Bu duanın sırrına vakıf olabilmek, dijitale dönüşümü doğru algılayıp doğru kullanabilmek demek…

Değişimi, dönüşümü, ‘yanardöner olmak’ olarak algılayanlar; iki geri bir ileri gidebilirler ancak… Sağlıklı ve tutarlı dönüşümde, bir geri iki ileri (mehter yürüyüşüyle) ve sonrasında hep ileriye (dijital adımlarla) gidilir… Teknolojiden mahrum bilim-kültür-sanat, asla uygarlığa dönüşemez… Değişim ve dönüşüm, böyle olunca anlamlı… İşin gerisi ilerisi lafı güzaf (boş lakırdı/söz)… İrfân (bir olguyu anlama, bilme ve güçlü sezgi yetisi) olmadan ilim, bağımlılığı; edep olmadan, edebiyat mankurtlaşmayı tetikler… Selam, sevgi ve saygılarımla.